Op woensdagmiddag 11 oktober bezochten meer dan 300 onderwijsprofessionals een uitverkocht Martiniplaza in Groningen. Leerkrachten, docenten, intern begeleiders en orthopedagogen uit het basis- en voortgezet onderwijs namen deel aan het Symposium Hoogbegaafdheid van het Samenwerkingsverband PO 20.01. Bureau Meesterschap organiseerde dit symposium in opdracht van het Samenwerkingsverband.
Het belangrijkste doel van het symposium was ‘verdiepen en verbinden’. Verdiepen van kennis op het gebied van hoogbegaafdheid en verbinden tussen primair en voortgezet onderwijs in de regio. Daarnaast was er volop gelegenheid om te netwerken.
Op het programma stonden onder andere twee lezingen, een paneldiscussie en tien inspirerende workshops. Ook had iedereen de mogelijkheid om de informatiemarkt te bezoeken.
Boost voor de toekomst
Inez Töben, één van de HB-kartrekkers van het Samenwerkingsverband én initiatiefnemer en organisator van dit symposium, heette alle aanwezigen welkom. ‘We hebben de afgelopen vier jaar al heel veel gedaan en mijlpalen gehaald. Maar we zijn er nog niet. Dit symposium is dan ook een boost voor de toekomst, om door te gaan op het pad dat is ingezet.’
Om de aandacht voor de hoogbegaafde leerling te benadrukken, liet Inez een filmpje zien dat eindigde met de oproep ‘Maak leren voor HB-leerlingen vanzelfsprekend. Elke dag!’
Gepassioneerd pleidooi van prof. dr. Alexander Minnaert
Als keynote spreker gaf prof. dr. Alexander Minnaert, hoogleraar Orthopedagogiek en Klinische Onderwijskunde aan de Rijksuniversiteit Groningen, een lezing over de perspectieven en samenwerken voor hoogbegaafde en dubbel bijzondere leerlingen.
Binnen de groep van zogenaamde ‘thuiszitters’ zijn er veel hoogbegaafde en dubbel bijzondere leerlingen; dit zijn leerlingen met een gave, maar ook met een uitdaging qua leren en ontwikkeling, zoals ADHD, ASS of een leerstoornis. Uit onderzoek blijkt dat veel van deze leerlingen niet of onvoldoende worden onderkend en herkend. Daardoor voelen ze zich niet gezien en gehoord, raken gedemotiveerd in het onderwijssysteem, en verlaten vaak vroegtijdig de school. Het is cruciaal om naar hun stem te luisteren en ook de stem van de docenten hierin te betrekken.
In zijn bijdrage ging Alexander Minnaert in op de uitdagingen en ondersteuningsbehoeften van deze jongeren én hun docenten om niet alleen kwalitatief goed onderwijs te kunnen bieden, maar ook samen en op flexibele wijze zorg te dragen voor een inclusiever toekomstperspectief.
‘Het leven doet soms pijn voor een hoogbegaafde leerling. Als je niet kan tonen wat je kan, dat is killing!’ Vaak worden deze leerlingen niet gezien. Daarom benadrukt Alexander het belang om verder te kijken: ‘Look beyond the surface!’
Feedforward
Als realistische optimist denkt Alexander in mogelijkheden. Zijn advies: Kijk niet naar de zwaktes, maar kijk naar de mogelijkheden. Kijk naar het ontwikkelperspectief van het kind. Kijk naar de kansen voor groei. Geef feedforward in plaats van feedback. Wat heb je nodig om het volgende keer beter aan te pakken? Er moet perspectief zijn!
Hij hield een zeer gepassioneerd pleidooi dat hij afsloot met een mooi citaat: ‘We kunnen niet van alle kinderen sterren maken, maar we kunnen ze wel op hun eigen wijze laten schitteren.’
Het persoonlijke verhaal van Dolores Leeuwin
Dolores Leeuwin is onder andere bekend als presentatrice van Het Klokhuis. In 2012 nam ze deel aan het televisieprogramma ‘De nationale IQ-quiz’. Tot haar verbazing won ze met de hoogste IQ-score (156) ooit in het programma. Door het inzicht dat ze hoogbegaafd is, viel -pas na haar veertigste- alles op zijn plaats.
Dolores is ervaringsdeskundige, zelf hoogbegaafd en moeder van een hoogbegaafde zoon. Tijdens het symposium deelde ze haar indringende, persoonlijke verhaal. Zinnen als ‘Ik voelde me zo buitenspel’ en ‘Pas als je me hoort, doe ik mee’ kwamen binnen. Haar boodschap is dan ook dat ‘iedereen zich gezien en gehoord moet voelen!’
Een belangrijke les van Dolores: ‘Pas als je weet wie je bent, kun je je tot een ander verhouden’. Ze onderstreept het belang van goede begeleiding van hoogbegaafde kinderen, maar weet ook: ‘Er is geen one size fits all oplossing’
Paneldiscussie: de verbinding tussen PO en VO
Aansluitend volgde een paneldiscussie onder leiding van Dolores Leeuwin. In het panel waren twee PO-scholen (St. Nicolaasschool, Haren en SWS De Zoutkamperril, Zoutkamp) en drie VO-scholen (Praedinius Gymnasium, Groningen, Harens Lyceum, Groningen en RSG de Borgen, Leek) vertegenwoordigd.
Er ontstond een levendige discussie over de warme overdracht en hoe daarbij geen waardevolle HB-informatie verloren moet gaan. Er werden verschillende suggesties gedaan; onder andere een extra overdrachtsformulier, één centraal aanspreekpunt, zeker voor de leerling en in specifieke gevallen ruggenspraak houden met de leerkracht van groep 8, ook na de zomervakantie. Laten we in ieder geval proberen één lijn te creëren!
Inspirerende workshops
Tot slot konden de deelnemers één van de tien inspirerende workshops volgen. De presentaties van een aantal workshops zijn beschikbaar:
- Dubbel bijzondere leerlingen in de praktijk – Metis – Lieke Claes en Dick Kooistra
- Het (mis)matchmodel – Ragnild Zonneveld
- Leesproblemen en dyslexie bij hoogbegaafden – Sietske van Viersen
- Lekker in je vel zitten – Fysiek, sociaal en emotioneel welbevinden – Nora Steenbergen en Marloes Warnar
- Mindset en hoogbegaafdheid – Floor Raeijmaekers
- Slimme Kleuters – Uitdaging in je kleutergroep – Suzan Guliker
Ook de presentatie van keynote spreker prof. dr. Alexander Minnaert is beschikbaar.
Succesvol symposium: een inspirerende dag
Het Samenwerkingsverband kijkt heel tevreden terug op het symposium. Ook de bezoekers waren erg enthousiast. Veel gehoorde opmerkingen: ‘Heel erg inspirerende dag’ en ‘Geweldig georganiseerd!’ De massale aanmeldingen voor dit symposium laten zien dat het thema heel erg leeft.
Inez Töben: ‘Het onderwijs voor hoogbegaafden heeft vandaag een impuls voor de toekomst gekregen. Maar tegelijkertijd realiseren we ons dat we er nog niet zijn. We hebben met elkaar nog veel werk te verzetten. We gaan zeker verder op het pad dat we al zijn ingeslagen.’
Hoogbegaafdheid in Nederland
In Nederland is meer dan 2% van de leerlingen op de basisschool hoogbegaafd. Inez Töben: ‘Het is van groot belang dat er aandacht is voor dit thema. Omdat deze leerlingen lang niet altijd gezien worden en niet het aanbod krijgen dat ze nodig hebben om in ons systeem te kunnen leren en ontwikkelen. Het is van groot belang dat ook deze kinderen zichzelf mogen zijn.’
Terugblik op de afgelopen vier jaar
Het Samenwerkingsverband PO 20.01 heeft de afgelopen vier jaar subsidie ontvangen om het onderwijs en de ondersteuning aan hoogbegaafde leerlingen te verbeteren in de provincie Groningen en in de Drentse gemeente Noordenveld. In deze periode is ingezet op het vergroten van expertise en het stimuleren van kennisdeling op het gebied van hoogbegaafdheid.
Het Samenwerkingsverband ondersteunt scholen bij het ontwikkelen van initiatieven op het thema hoogbegaafdheid. Dit doet het Samenwerkingsverband door het vergroten van expertise bij leerkrachten en het stimuleren van kennisdeling. Ook faciliteert het Samenwerkingsverband verbindingen in de regio, bijvoorbeeld met hoogbegaafdheidsnetwerken en de inzet van HB-experts op de scholen.